Dotyczą absolutnie każdego – porażki. Mniejsze, codzienne trudności i duże życiowe problemy. Porażki są normalną częścią życia, a umiejętności podnoszenia się po nich można się nauczyć.
Jak? Z pomocą przychodzi rezyliencja.
Wyobraź sobie, że prowadzisz samolot w czasie burzy. Nie masz wpływu na pogodę, w której lecisz, ani na maszynę, którą przyszło ci pilotować, ale możesz wykorzystać swoje umiejętności pilotowania, a także zabrać na pokład kilku innych pilotów, którzy mogą wspierać cię wiedzą i doświadczeniem. Trudne zadanie nagle wydaje się mniej przerażające niż wcześniej, choć nadal wymaga wysiłku.
Właśnie w ten sposób działa rezyliencja. Jest to umiejętność dopasowywania się do zmiennych warunkach życia i radzenia sobie z trudnościami, jednocześnie z zachowaniem dbania o swoje zdrowie psychiczne.
Co wpływa na rezyliencje, także u dzieci?
– pozytywne relacje z ważnymi dla nas osobami,
– poczucie przynależności do jakiejś grupy, system wsparcia społecznego,
– hobby, pasja, coś, co pozwoli nam się zrelaksować i przyjemnie spędzić czas,
– aktywność fizyczna,
– właściwe odżywianie,
– właściwa długość snu,
– budowanie świadomości, że porażki, tak jak sukcesy, są normalną częścią życia
– posiadanie „strefy bezpieczeństwa”, którą możemy się wspomóc w trakcie trudnych momentów – ulubione książki, seriale, spotkania z przyjaciółmi, malowanie itp.
Rezyliencja pomaga zadbać o zdrowie psychiczne zarówno na co dzień, jak i w sytuacji kryzysu psychicznego. Wykształcenie zrozumienia i akceptacji, że nie mamy wpływu na niektóre sytuacje w życiu jest kluczową umiejętnością. Dobitnym przykładem takich sytuacji była pandemia koronawirusa czy wybuch wojny w Ukrainie.
Nabycie przez dziecko rezyliencji pozwoli mu uzyskać podstawowe umiejętność i nawyki które pomogą mu się mierzyć z teraźniejszymi i przyszłymi trudnościami w życiu, także w czasie dorastania i w dorosłości.
Postawy sprzyjające rozwojowi rezyliencji u dzieci do 12 roku życia:
– pomoc w budowaniu dobrych relacji międzyludzkich,
– spędzanie wspólnie czasu np. na wycieczce rowerowej czy graniu w gry planszowe.
Poza odpoczynkiem, pomaga to także dzieciom rozwijać umiejętności komunikacyjne oraz wyrażać emocje.
– organizowanie czasu dzieci poprzez spędzanie go z innymi dorosłymi
Takimi dorosłymi mogą być dziadkowie, wujkowie/ciocie czy zaufani przyjaciele – sieć wsparcia społecznego jest najlepszym środowiskiem społecznym, by wspierać prawidłowy rozwój dziecka.
– umożliwienie im spędzania czasu z rówieśnikami
Bycie częścią grupy pozwala dziecku realizować potrzeby społeczne,
– zachęcanie dziecka do brania odpowiedzialności pozwala rozwijać mu poczucie autonomii i niezależności.
Jednym z tych sposobów jest podejmowanie decyzji. Zacznij od dostosowanych do wieku wyborów, np. dotyczących tego, co dziecko chce założyć. Im dziecko starsze, tym możesz pozwolić mu na podejmowanie trudniejszych i bardziej odpowiedzialnych wyborów, takich jak jaki sport uprawiać czy kiedy odrobić pracę domową. Jednocześnie dzieci uczą się wtedy, że ich wybory mają konsekwencje.
– zachęcanie dziecka do znajdywania własnych rozwiązań problemów, na poziomie odpowiednim do ich etapu rozwojowego.
Na przykład, jeśli dziecko trafi na jakąś trudność w trakcie zabawy z rodzeństwem lub przyjaciółmi pozwól mu najpierw spróbować wypracować rozwiązania samemu.
– bądź wzorem dla dziecka
Zwracaj uwagę na trudności, które cię spotykają, starając się zachować podejście „jest trudno, ale jestem w stanie sobie z tym poradzić”.
Co ważne, rezyliencja nie dotyczy skupiania się wyłącznie na pozytywnych emocjach. Dotyczy tego, aby dostrzegać to, że wszystkie emocje są istotne, również te trudne.
Rezyliencja uczy tego, w jaki sposób rozpoznawać i odpowiadać na emocje w zdrowy sposób. Dzieci reagują w różny sposób na podobne zdarzenia życiowe, np. życiowe kryzysy.
Niektóre sposoby mogą pomóc dziecku poradzić sobie z odczuwanymi emocjami:
– zachęć je do rozmowy o uczuciach.
Słuchaj uważnie, co mają do powiedzenia i wskaż dziecku, że jest to dla ciebie ważne
– uznaj jego uczucia, w tym te „negatywne”, takie jak frustracja, rozczarowanie czy smutek.
– zadawaj otwarte pytania, to zachęca dziecko to mówienia o uczuciach i pozwala je zgłębiać. Zamiast pytać „Miałeś dobry dzień w szkole?” zapytaj „Jaka najlepsza/najtrudniejsza rzecz zdarzyła ci się w szkole?”
– pomóż mu zrozumieć że porażki i sukcesy są normalną częścią życia.
Co wpływa na rozwinięcie rezyliencji u nastolatków?
– poczucie pewności siebie,
– wsparcie w rodzinie, wsparcie w grupie rówieśniczej,
– poczucie przynależności do jakiejś grupy,
– dobra komunikacja z ludźmi, z którymi są blisko,
– nauka na błędach,
– osiąganie celów,
– akceptacja, że negatywne rzeczy się zdarzają,
– znalezienie rzeczy, które pozwalają poczuć się spokojnie,
– rozmowa z kimś, kiedy czujesz, że potrzebujesz pomocy.
Wróćmy do metafory samolotu – nie zawsze mamy wpływ na model samolotu (np. na cechy genetyczne) czy pogodę (warunki społeczne), ale możemy mieć wpływ na umiejętności pilotowania (nasze doświadczenie czy umiejętności) oraz dobór dodatkowych pilotów (nasi bliscy).
Najnowsze komentarze